Tiểu thuyết Ngàn Cánh Hạc mở đầu bằng chuyến đi của nhân vật chính là chàng trai trẻ Kikuji đến một buổi tiệc trà trong chùa Engaku ở Kamakura. Chỉ trong chương đầu tiên của tiểu thuyết, Kawabata bày ra trên sân khấu là trà thất cùng tất cả dụng cụ và lễ nghi trà đạo, toàn bộ hệ thống nhân vật với những mối quan hệ thân sơ mà rối rắm, ẩn hiện đầy thân tình lẫn ghen ghét. Dường như những gì tiếp biến ở các phần sau chỉ là sự triển khai một cách cụ thể hơn chuyện đã xảy ra trong buổi trà: cuộc sống của Kikuji bị chi phối bởi bốn người phụ nữ có mặt ở buổi chiều hôm ấy: Sư phụ Kurimoto Chikako cùng đệ tử của bà là Yukiko, phu nhân Ota cùng con gái Fumiko. Rất nhanh chóng, Kikuji bị cuốn vào mối quan hệ tình cảm với bà Ota, người hơn anh hơn hai mươi tuổi. Bị con gái phản đối cùng cực, lại dằn vặt khôn nguôi vì yếu lòng, bà Ota tìm đến cái chết. Kikuji chuyển tình yêu của mình sang Fumiko. Và xuyên suốt tác phẩm là sư phụ trà đạo Chikako với chiếc bớt màu đen trên ngực như phun tỏa nọc độc ra khắp những ai liên đới tới bà, khi xúc xiểm, khi gian trá, có mặt mọi nơi, can thiệp mọi chuyện.
Các bản dịch Ngàn Cánh Hạc tiếng Việt cũng như các thứ tiếng khác như tiếng Anh, Pháp, Đức đều dừng lại ở phần đầu tiên của tác phẩm nơi Kikuji bị bỏ lại một mình. Trong tiếng Nhật, tác phẩm Ngàn cánh hạc được chia ra làm hai phần lớn là “Ngàn cánh hạc” và “Cánh chim trên sóng”. Bản dịch Ngàn cánh hạc mới đã bổ sung phần thứ 2 và 2 chương nhỏ được coi là đang viết dở của Kawabata. Việc thêm phần thứ 2 “Cánh chim trên sóng” vào đã làm thay đổi một cách triệt để toàn bộ tiểu thuyết này xét trên bình diện nội dung lẫn cấu trúc của truyện kể khi chuyển sang một quãng đời hoàn toàn mới của Kikuji. Anh đã kết hôn cùng cô gái khác trong giai đoạn được gọi là “gia đình mới”. Cái kết truyện cũ giờ đây trở thành kết chương, và cảm giác hụt hẫng của người đọc khi Fumiko đột ngột biến mất được thay thế bằng sự choáng váng đến tươi mới của cuộc tân hôn bất ngờ. Trọng tâm của truyện đã đổi sang phía người con gái mang chiếc khăn furoshiki in hình ngàn cánh hạc mà ở phần đầu chỉ xuất hiện vô cùng mờ nhạt.
******
Là hậu duệ một gia tộc trà đạo, thay vì duy trì truyền thống, Kikuji lại tìm cách trốn tránh nó, coi nhẹ nó, thậm chí bán luôn cả trà thất của gia đình để đoạn tuyệt nó.
Sau một lần vô tình ghé thăm buổi thưởng trà ở nhà tình nhân của cha, anh đã sa chân vào những mối quan hệ trầm luân, dằn vặt và bất hạnh.
Trà đạo, bằng cách đó, dai dẳng níu chặt lấy anh. Từ những cái chén có lịch sử vài trăm năm đã in dấu nhiều khuôn miệng cố nhân, cho đến những con người sống trong hiện tại vẫn ấp ủ hoài duyên nợ cũ… Tất cả tìm đến quanh Kikuji, len vào cào cấu tâm can, thậm chí khuấy động cả quãng đời hạnh phúc sau này của anh.
Thưởng trà là thưởng thức nghệ thuật tâm tưởng, nhưng Ngàn cánh hạc lại thưởng trà bằng cách nhấn mạnh sự mong manh của đời người đặt bên chiều dài những đạo cụ pha, rồi lại nếm náp chính cái suy vi tan vỡ của những đạo cụ ấy.
Nói khác đi là, dùng sự vô thường của trà để mà thưởng trà.
******
Truyện Ngàn Cánh Hạc này bổ sung hai chương tác giả Kawabata Yasunari chỉ mới in trên tạp chí, chưa bao giờ xuất bản thành sách.
Sau Xứ tuyết, Ngàn Cánh Hạc lại là một tác phẩm nữa giúp người đọc đi vào thế giới ngôn ngữ hình ảnh đa cảm của Kawabata Yasunari.